Tết Nguyên Đán không chỉ là dịp để gói ghém những điều cũ kỹ, mở ra một năm mới đầy hy vọng mà còn là cơ hội để cả gia đình tụ họp, cùng nhau thưởng thức những món ăn truyền thống. Nói đến Tết Việt là nói đến cả một thế giới ẩm thực đầy màu sắc, hương vị, và ý nghĩa.
Ẩm thực Tết Việt là sự kết hợp hài hòa giữa giá trị truyền thống và nghệ thuật ẩm thực độc đáo. Từng món ăn trên mâm cỗ ngày Tết đều chứa đựng câu chuyện, ý nghĩa và mong ước tốt đẹp. Cùng TOUR2GO khám phá những nét đặc trưng trong ẩm thực Tết Việt để cảm nhận sự phong phú và tinh tế trong văn hóa dân tộc.
1. Bánh Chưng, Bánh Tét – Biểu tượng văn hóa truyền thống ẩm thực Việt
Không thể nhắc đến Tết mà không kể đến bánh chưng (miền Bắc) và bánh tét (miền Trung, miền Nam). Hai món ăn này không chỉ là linh hồn của mâm cỗ Tết mà còn là biểu tượng cho sự hài hòa giữa đất trời, con người và thiên nhiên.
Bánh chưng được gói vuông vắn, tượng trưng cho đất, được làm từ gạo nếp, đậu xanh, thịt mỡ – những nguyên liệu đơn giản nhưng giàu dinh dưỡng. Quá trình làm bánh chưng là một nét đẹp văn hóa khi cả gia đình cùng nhau quây quần gói bánh, canh nồi bánh qua đêm trong không khí ấm cúng.
Bánh tét, với hình dáng dài trụ tròn, là biểu tượng của trời. Món bánh này thường được gói bằng lá chuối, với nhân đậu xanh, thịt mỡ, đôi khi thêm chuối ngọt hoặc nhân chay để đa dạng hương vị. Cả bánh chưng và bánh tét đều thể hiện lòng biết ơn với thiên nhiên và tổ tiên, đồng thời cầu mong một năm mới đủ đầy, thịnh vượng.
2. Dưa Hành, Củ Kiệu – Món ăn “chống ngán” không thể thiếu trong ngày Tết
Dưa hành, củ kiệu là hai món ăn kèm quen thuộc trong mâm cơm Tết của người Việt. Với vị chua nhẹ, cay cay, dưa hành và củ kiệu giúp cân bằng vị béo ngậy của những món chính như bánh chưng, thịt kho, nem rán.
Dưa hành được làm từ hành củ nhỏ, ngâm cùng muối, đường và giấm, tạo nên vị chua thanh dễ chịu. Củ kiệu, đặc biệt phổ biến ở miền Nam, được ngâm chua ngọt hoặc mặn, tạo nên một hương vị đậm đà đặc trưng. Những món ăn này không chỉ giúp bữa ăn thêm hấp dẫn mà còn hỗ trợ tiêu hóa trong những ngày Tết.
3. Thịt Đông – Thạch “mặn” độc quyền ngày Tết miền Bắc
Thịt đông là món ăn truyền thống đặc trưng trong dịp Tết của người miền Bắc, đặc biệt phù hợp với tiết trời lạnh giá đầu năm. Đây là món ăn thể hiện sự tinh tế trong cách chế biến của người Việt, khi các nguyên liệu đơn giản như thịt chân giò, thịt gà, mộc nhĩ, nấm hương lại được kết hợp khéo léo để tạo nên một món ăn thanh đạm, đẹp mắt.
Thịt đông thường được nấu từ trước Tết, để dành trong những ngày sum họp. Sau khi nấu chín, thịt được để nguội và tự nhiên đông lại nhờ thời tiết lạnh, không cần đến bất kỳ chất làm đông nào. Khi thưởng thức, thịt đông có lớp bề mặt trong suốt như thạch, ẩn hiện bên trong là những miếng thịt mềm mại cùng màu nâu sẫm của mộc nhĩ, nấm hương.
Thịt đông không chỉ là món ăn mà còn là một “chiếc vé” đưa bạn về miền ký ức, nơi căn bếp thơm lừng, ấm cúng, và những tiếng cười giòn tan trong ngày xuân.
4. Nem Rán, Chả Giò – Tinh hoa của nghệ thuật ẩm thực Việt
Nếu như bánh chưng, bánh tét mang tính biểu tượng thì nem rán (hay chả giò) là đại diện cho sự tinh tế và khéo léo trong ẩm thực Tết Việt. Nem rán không chỉ là món ăn phổ biến trong ngày Tết mà còn thường xuyên xuất hiện trong các dịp lễ, cỗ cưới, và cả trong bữa ăn thường nhật của nhiều gia đình.
Món nem được làm từ vỏ bánh đa mỏng, gói nhân gồm thịt lợn, tôm, miến, mộc nhĩ, nấm hương, giá đỗ và các loại rau củ thái nhỏ. Tất cả nguyên liệu được trộn đều, nêm nếm vừa phải, sau đó cuốn khéo léo và chiên vàng giòn trong dầu sôi. Khi ăn, nem có lớp vỏ giòn tan, nhân bên trong mềm mại, đậm đà, thơm lừng.
Nem rán thường được chấm với nước mắm pha chua ngọt, thêm tỏi, ớt và cà rốt bào mỏng để tạo nên sự hài hòa tuyệt đối về hương vị. Đây là món ăn không chỉ ngon mà còn thể hiện sự gắn kết của các thành viên trong gia đình, khi mọi người cùng nhau ngồi cuốn nem trong không khí rộn ràng, ấm áp.
5. Xôi gấc – Sắc đỏ của may mắn
Trong văn hóa Việt, màu đỏ luôn là biểu tượng của sự may mắn, thịnh vượng và hạnh phúc. Vì vậy, xôi gấc là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết, mang theo hy vọng về một năm mới đầy tài lộc và an khang.
Xôi gấc được làm từ gạo nếp hảo hạng, hạt tròn căng, kết hợp với gấc chín đỏ tươi. Quả gấc không chỉ mang đến màu sắc rực rỡ mà còn bổ sung hương vị ngọt ngào và giá trị dinh dưỡng cao. Sau khi được đồ chín, từng hạt xôi trở nên bóng bẩy, mềm dẻo, hòa quyện hoàn hảo với mùi thơm đặc trưng của gấc.
Xôi gấc thường được trình bày trên đĩa lớn hoặc ép thành khuôn, trang trí thêm đậu xanh hoặc dừa nạo để tăng phần hấp dẫn. Món ăn này không chỉ là một phần của mâm cỗ mà còn là lời chúc may mắn, phát đạt dành cho cả gia đình.
6. Mứt Tết – Combo ngọt ngào, đầy màu sắc cho mùa Xuân
Ngày Tết sẽ không trọn vẹn nếu thiếu đi những khay mứt đầy màu sắc, đủ vị chua cay, ngọt bùi. Mứt Tết không chỉ là món ăn vặt hấp dẫn mà còn là biểu tượng của sự ngọt ngào, thuận lợi và những khởi đầu tốt đẹp trong năm mới.
Mứt Tết thường được làm từ các loại trái cây và củ quả quen thuộc như dừa, gừng, quất, bí đao, khoai lang, hạt sen… Mỗi loại mứt mang một ý nghĩa riêng: mứt gừng ấm nồng như tình thân gia đình, mứt quất tượng trưng cho sự may mắn, mứt dừa mang đến cảm giác sum vầy.
Điều đặc biệt ở mứt Tết là sự thủ công tỉ mỉ trong từng công đoạn chế biến. Nguyên liệu được chọn lọc kỹ lưỡng, sau đó sơ chế, sên đường sao cho giữ được hương vị tự nhiên và màu sắc bắt mắt. Khay mứt Tết không chỉ là món ăn mà còn là điểm nhấn trong các cuộc trò chuyện đầu xuân, thể hiện sự hiếu khách và tấm lòng trân trọng của gia chủ.
7. Mâm Ngũ Quả
Trên bàn thờ ngày Tết, mâm ngũ quả luôn chiếm vị trí trang trọng, không chỉ làm đẹp thêm không gian mà còn gửi gắm những thông điệp đầy ý nghĩa. “Ngũ quả” tượng trưng cho ngũ hành trong triết lý Á Đông (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ), thể hiện sự cân bằng, hòa hợp giữa con người và vũ trụ.
Mỗi loại quả được chọn để bày trên mâm đều mang ý nghĩa riêng. Chuối xanh biểu trưng cho sự che chở, nâng đỡ. Quả bưởi vàng tượng trưng cho sự đầy đủ, viên mãn. Mãng cầu, dừa, đu đủ, sung thường được chọn vì tên gọi của chúng mang ý nghĩa tài lộc, no ấm. Ở miền Nam, mâm ngũ quả thường bày theo ý nghĩa “Cầu – Dừa – Đủ – Xoài – Sung”, với mong muốn “cầu vừa đủ xài”.
Mâm ngũ quả không chỉ là biểu tượng của sự sung túc mà còn thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên và niềm hy vọng về một năm mới bình an, hạnh phúc.
Trên đây là 7 nét đặc trưng trong ẩm thực Tết Việt mà Tour2Go muốn giới thiệu đến bạn. Hãy dành thời gian thưởng thức từng món ăn, cảm nhận tình cảm của người làm ra chúng và chia sẻ những khoảnh khắc vui vẻ bên gia đình. Vì Tết không chỉ là ngày lễ, mà còn là dịp để kết nối, yêu thương và bắt đầu một năm thật trọn vẹn!
